Dwa pierwsze wersy zwrotki liczą po dziewięć widok ze świnicy do doliny wierchcichej – wiersz kazimierza przerwy tetmajera, pochodzący – podobnie jak hymn do nirwany i melodia mgieł nocnych – z tomiku poezje, stoi na świnicy, jednym ze szczytów tatr wysokich. Kazimierz przerwa tetmajer widok ze świnicy do doliny wierchcichej Gwiazd promienie przybiją do skał mostów tych końce, A wiatr na nich na chwilę uciszony odpocznie, Nim je zerwie i w pląsy znów pogoni nas skocznie… Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym), [w:] tegoż, Poezje, Warszawa 1980, s. 230. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Podmiot liryczny zostaje sam ze swoimi lękami. Stwierdza, że jedynym wybawieniem byłaby dla niego śmierć. Żałuje, że podczas namiętnych chwil, spędzonych z kochanką, jego serce nie przestało bić. Sądzi, że taka śmierć byłaby piękna. Osobie mówiącej daleko jest do stanu nirwany, czyli wyzbycia się wszelkich pragnień. Ich wyjątkowość wynika ze stosunku do dóbr doczesnych („laurów za złotą nie damy koronę”) i łączy się z przekonaniem, że największą wartością jest sztuka. Dlatego agitują na jej rzecz pełnymi entuzjazmu słowami: „Niech żyje!”. Utwór stanowi manifest poetycki, w którym zaakcentowano doniosłą rolę sztuki, a tym Kazimierz Przerwa-Tetmajer. NA SKALNYM PODHALU. Tom 1 i 2. Wydawnictwo Estymator. Warszawa 2021. ISBN: 978-83-66719-26-2. Autor fotografii na okładce: Awit Szubert. Jej temat: szałas na Hali Gąsienicowej 1876-1878. Tekst: Gebethner i Wolff, Warszawa, Kraków 1903, 1904. Spis treści. Tom 1. ZBÓJECKA CHAŁUPA. JAK JASIEK MOSIĘŻNY NIE Starter: współczesna fotografia: Joanna Jakubowicz, Panorama - Tatry; przyroda w życiu i twórczości młodopolskich artystów; polecenie odwołujące się do wiedzy ucznia; Rozdział: Teksty kultury obraz: Caspar David Friedrich, Wędrowiec nad morzem mgły; obraz: Leon Wyczółkowski, Tatry; osiem poleceń otwartych związanych z obrazami; informacje ogólne o "Melodii mgieł nocnych UzkzO8. Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki Taki tam spokój... Na gór zbocza Światła się zlewa mgła przeźrocza, Nad senną zieleń gór. Szumiący zdala wśród kamieni, W słońcu się potok skrzy i mieni W srebrno-tęczowy sznur. Ciemno-zielony w mgle złocistej Wśród ciszy drzemie uroczystej Głuchy smrekowy las. Na jasnych, bujnych traw pościeli, Pod słońce się gdzieniegdzie bieli W zieleni martwy głaz. O ścianie nagiej, szarej, stromej, Spiętrzone wkoło skał rozłomy W świetlnych zasnęły mgłach. Ponad doliną się rozwiesza Srebrzysto-turkusowa cisza Nieba w słonecznych skrach. Patrzę ze szczytu w dół: podemną Przepaść rozwarła paszczę ciemną — Patrzę w dolinę w dal: I jakaś dziwna mię pochwyca Bez brzegu i bez dna tęsknica, Niewysłowiony żal... Typ liryki Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej, wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera pochodzi z cyklu Z Tatr. Jest przykładem liryki bezpośredniej. Podmiot liryczny wypowiada się na temat swoich odczuć, których doznaje, patrząc na krajobraz. Utwór swoją poetyką wpisuje się w nurt liryki impresjonistycznej. Podmiot liryczny i jego kreacja Podmiot liryczny wypowiada się bezpośrednio, jest pierwszoosobowy. Widać to po zwrotach „[ja] Patrzę” oraz „pode mną”. Podmiot, znajdujący się w górach, obserwuje roztaczający się pod nim krajobraz – Dolinę Wierchcichą. Sensy utworu Utwór to impresjonistyczna wizja opisująca krajobraz górski. Podmiot znajduje się na szczycie góry i patrzy w dół, w dolinę. Jego stan emocjonalny, wywołany obserwowanym widokiem, jest niezmienny w pierwszych sześciu częściach wiersza, a w dwóch ostatnich ulega skrajnej przemianie. Tak samo jak w malarstwie impresjonistycznym, w Widoku ze Świnicy do Doliny Wierchcichej wykorzystana została gra światła słonecznego i barw. Przenikają się barwne plamy, które tworzą obrazy. Na przykład po opisie skrzącego się i mieniącego „srebrnotęczowym sznurem” potoku następuje opis smrekowego lasu, który jest „Ciemnozielony w mgle złocistej”. Nie widać konkretnych kształtów, a właśnie światła i barwy. Umożliwia to uchwycenie w utworze ulotnych momentów. Zakończenie utworu przekazuje wizję pesymistyczną, dekadencką, która kontrastuje z wcześniejszym jego pięknem i spokojem. O ile te są ucieczką podmiotu od otaczającego go świata i zachwyca się on nimi, tak w zakończeniu widać nawiązanie do przerażającej rzeczywistości końca XIX wieku (i modernistycznej, schyłkowej poetyki): Patrzę ze szczytu w dół: pode mną / przepaść rozwarła paszczę ciemną – / patrzę w dolinę, w dal: / i jakaś dziwna mię pochwycą / bez brzegu i bez dna tęsknica, / niewysłowiony żal… Budowa i język utworu Wiersz ma dosyć skomplikowaną formę. Składa się z dwudziestu czterech wersów podzielonych na osiem trzyczęściowych partii. Dwa pierwsze wersy każdej z nich są dziewięciozgłoskowcami, wersy trzecie to sześciozgłoskowce. Zastosowany został schemat rymów AABAAB, przy czym rymy A są żeńskie, przeważnie dokładne (na przykład: „zbocza” – „przezrocza”, „kamieni” – „mieni”, „pode mną” – „ciemną”), a B niedokładne, męskie (na przykład: „gór” – „sznur”, „las” – „głaz”, „dal” – „żal”). Swoją poetycką wizję buduje przy użyciu kunsztownie dobranych środków stylistycznych: epitety:„senna zieleń gór”, „świetlne mgły”, „paszcza ciemna”personifikacje „las drzemie”, „przepaść rozwarła paszczę”, „pochwycą tęsknica i żal” powtórzenia „patrzę ze szczytu” – „patrzę w dolinę”, „bez brzegu i bez dna”metafory „traw pościeli”, „cisza nieba”szyk przestawny „Ciemnozielony w mgle złocistej / wśród ciszy drzemie uroczystej / głuchy smrekowy las”niedomówienia „Taki tam spokój…”, „niewysłowiony żal” Kontynuacje i nawiązania Motyw Tatr cieszył się ogromną popularnością od czasów romantyzmu. Szczególnie zaś upodobali go sobie twórcy młodopolscy. Nawiązują do niego między innymi: Seweryn Goszczyński, Dziennik podróży do Tatrów;Jan Kasprowicz, Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach;Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Na skalnym Podhalu;Stanisław Witkiewicz, Pisma tatrzańskie;Jalu Kurek, Księga Tatr;Jarosław Iwaszkiewicz, Album tatrzańskie. Bibliografia przedmiotowa J. Jakubczyk, Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Zbliżenia, Katowice Kazimierza Tetmajera. Interpretacje, red. A. Czabanowska-Wróbel, P. Próchniak, Kraków 2003. Wypracowania "Widok ze Świnicy do doliny Wierchcichej" Kazimierza Przerwy-Tetmajera - kreacja obrazu przyrody. K. Przerwa-Tetmajer "Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej" - interpretacja. Porównaj sposób kreowania obrazu przyrody i określ jego funkcje w wierszu Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Andrzeja Stasiuka. Od dekadenckiej śmierci do impresjonistycznego ożywienia… Przedstaw ewolucję poetyki i refleksji w utworach Kazimierza Przerwy – Tetmajera, wykorzystując „Melodię mgieł nocnych” i inne teksty autora. Kazimierz Przerwa-Tetmajer   Przerwa-Tetmajer - wiersze (25) Strona 1 z 4 Kazimierz Przerwa-Tetmajer - "Evviva l’arte". Wiersz ten nie jest wolny od goryczy, lecz tym razem ma ona nieco inne podłoże. Podmiot wypowiada się w imieniu artystów, którzy w ówczesnym świecie cierpią nędzę i głód, a którzy są przeciwieństwem ludzi hołdujących wartościom materialnym przez poetę nazwanych nędznym narodem filistrów. Celem artystów obdarzonych przez Stwórcę talentem jest sława. Ich cechą zaś świadomość ... Ściąga - ilość stron: 1 Kazimierz Przerwa-Tetmajer - "Ja, kiedy usta...". Utwór ten reprezentuje lirykę miłosną. Miłość jawi się tutaj z jednej strony jako wyraz żądzy użycia, ale także jako forma ucieczki od otaczającego świata, jako próba zapomnienia o złu, miernocie. Podmiot jest jednak świadom, iż miłość przynosi tylko chwilowe zapomnienie. Stąd określenie śmierci jako błogosławionej i żal towarzyszący podmiotowi, kiedy przemija miłosne ... Ściąga - ilość stron: 1 Kazimierz Przerwa-Tetmajer - "Koniec wieku XIX". Utwór bywa nazywany manifestem polskiego dekadentyzmu. Jest tekstem głęboko pesymistycznym. Ukazuje sylwetkę człowieka końca wieku, pogrążonego w pesymizmie, nie znajdującego oparcia w żadnym systemie wartości, udręczonego życiem. Poeta wymienia dziesięć różnorakich form odnoszących się do światopoglądu i aktywności duchowej człowieka ( religię, ideę, wzgardę, ... Ściąga - ilość stron: 2 Kazimierz Przerwa-Tetmajer - "Na Anioł Pański". Wiersz ma budowę klamrową. Strofa, która rozpoczyna i kończy tekst pełni jednocześnie funkcję refrenu i występując jeszcze dwukrotnie w utworze, oddziela obecne w nim cztery obrazy. Refren stanowi oprawę tekstu, posiada walory muzyczne, a przy tym wyraźnie kształtuje nastrój wiersza. Omawiany wiersz jest przykładem liryki pośredniej. Autor dla wyrażenia określonych stanów ... Ściąga - ilość stron: 2 Kazimierz Przerwa-Tetmajer "Nie wierzę w nic...". Wiersz jest przykładem liryki bezpośredniej. Napisany w duchu dekadentyzmu odzwierciedla nastroje człowieka końca wieku. Szczególnie wyeksponowana została bierność podmiotu lirycznego, o której mówią pierwsze wersy wiersza: „Nie wierzę w nic, nie pragnę niczego na świecie, Wstręt mam do wszystkich czynów, drwię z wszelkich zapałów” W dalszej części ... Ściąga - ilość stron: 2 Młoda Polska jest okresem buntu przeciw utartym schematom i konwencjom, a jednocześnie na nich się opiera. W tym okresie powstały nowe kierunki w sztuce i zostały wykreowane nowe postawy moralne. Koniec XIX wieku niesie ze sobą zmianę sposobu myślenia i postrzegania świata. Kryzys myśli filozoficznej i estetycznej ma duży wpływ na sztukę i literaturę. Wśród artystów budzi się poczucie bezsensowności. I w takiej atmosferze powstają nowe ... Ściąga - ilość stron: 3 Kazimierz Przerwa-Tetmajer - "Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej". W utworze tym widać często obecny w poezji twórców Młodej Polski motyw przyrody tatrzańskiej. W ukazaniu urody świata poeta wykorzystał charakterystyczną dla impresjonizmu grę światła, jak również kolorystykę, w której dominują barwy pastelowe, co widać choćby w słowach: „Taki tam spokój... Na gór zbocza światła się zlewa mgła przezrocza, ... Ściąga - ilość stron: 1 Strona 1 z 4  Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska. KAZIMIERZ PRZERWA-TETMAJER Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej Taki tam spokój… Na gór zbocza światła się zlewa mgła przezrocza¹, Na senną zieleń gór. Szumiący z dala wśród kamieni, W słońcu się potok skrzy i mieni W srebrno-tęczowy sznur. Ciemno-zielony w mgle złocistej Wśród ciszy drzemie uroczystej Głuchy smrekowy² las. Las Na jasnych, bujnych traw pościeli, Pod słońce się gdzieniegdzie bieli W zieleni martwy głaz. O ścianie nagiej, szarej, stromej, Spiętrzone wkoło skał rozłomy³ W świetlnych zasnęły mgłach. Przyroda nieożywiona Ponad doliną się rozwiesza⁴ Srebrzysto-turkusowa cisza Nieba w słonecznych skrach. Patrzę ze szczytu w dół: pode mną Przepaść rozwarła paszczę ciemną — Patrzę w dolinę w dal: I jakaś dziwna mnie pochwyca Bez brzegu i bez dna tęsknica, Niewysłowiony żal… ¹ rzezroczy — przezroczysty. ² rekowy (gw.) — świerkowy. ³ ci nie n iej z rej ro ej i rzone wko o k roz o y — inwersja: rozłomy skał o nagiej, szarej, stromej ścianie, spiętrzone wkoło. ⁴rozwie z — rym wskazuje na wymowę z ”e pochylonym”, podobnym do głoski ”i”. Tęsknota Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach . PL. Źródło: Tekst opracowany na podstawie: Kazimierz Tetmajer, Wybór poezji, Warszawa  Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury ( Reprodukcja cyowa wykonana przez Bibliotekę Śląską z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BŚ. Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paweł Kozioł, Marta Niedziałkowska, Weronika Trzeciak. - Widok ze winicy do Doliny Wierchcichej  „Widok ze Świdnicy do Doliny Wierchcichej” Kazimierza Przerwy-Tetmajera został wydany w 1894 roku w tomiku poezji „Poezje. Seria druga”. Należy do cyklu „Z Tatr” i opisuje górski krajobraz wraz z refleksjami podmiotu lirycznego, związanymi z pieszymi wędrówkami i obserwacją ze Świdnicy do Doliny Wierchcichej – analiza utworuRodzaj utworu i rymy w wierszuŚrodki stylistyczneWidok ze Świdnicy do Doliny Wierchcichej – interpretacja utworuKontekstPiękno górGroźna naturaWidok ze Świdnicy do Doliny Wierchcichej – analiza utworuRodzaj utworu i rymy w wierszuUtwór zaliczany jest jednocześnie do liryki bezpośredniej i pośredniej. Część pośrednia to pierwsze sześć zwrotek, w których podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności, a jedynie opisuje górski krajobraz i przedstawia swoją subiektywną wizję. Osoba mówiąca w wierszu ujawnia się w dwóch ostatnich zwrotkach – następuje część bezpośrednia. Podmiot liryczny wyraża refleksje, jakie obserwacja górskiej natury w nim wywołuje. Pojawiają się czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Wiersz ma budowę regularną i składa się z ośmiu strof, z czego każda ma po trzy wersy. Dwa pierwsze wersy w każdej strofie liczą po dziewięć sylab, a trzeci wers – sześć. Rymy są parzyste i okalające, a ich układ to aabaab. Środki stylistyczneWarstwa stylistyczna jest rozbudowana. Pojawiają się liczne epitety np. „senną zieleń”, „smrekowy las”, „paszczę ciemną”. Ważną cechą tego wiersza są synestezje, czyli przypisanie wrażeń odczuwanych jednym zmysłem do innego zmysłu np. „srebrzystoturkusowa cisza”. Ciszę odbiera się zmysłem słuchu, nie ma ona swojego koloru. Barwy odbieramy oczami, nie da się zobaczyć ciszy. Zastosowano również metafory np. „jasnych, bujnych traw pościeli”. Występują też personifikacje np. „senną zieleń gór” i ożywienia np. „przepaść rozerwała”. W wierszu zastosowano również bardzo dużo inwersji np. „światła się zlewa mgła przezrocza”, „jakaś dziwna mnie pochwyca bez brzegu i bez dna tęsknica”. Utwór kończy się niedopowiedzeniem „bez brzegu i bez dna tęsknica, niewysłowiony żal…”KontekstPrzełom XIX i XX wieku to czas, kiedy przedstawiciele świata sztuki zaczęli coraz chętniej odwiedzać Zakopane, czyniąc je swoim drugim domem. Wielu z nich znajdowało ukojenie i odpoczynek w ukochanych górach. Kazimierz Przerwa-Tetmajer był jednym z artystów, którzy pokochali Tatry i górskie wędrówki. Uwielbiał przemierzać szlaki, a górski folklor uważał za najpiękniejszy, jaki widział. Dzięki tej miłości powstała powieść „Legenda Tatr”, cykl nowel „Na Skalnym Podhalu” oraz wiele wierszy. Grób poety znajduje się na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym górPodmiot liryczny podziwia Dolinę Wierchcichą i panoramę, jaka się przed nim rozciąga. Omawiana Dolina jest częścią Doliny Cichej, która znajduje się w Tatrach Słowackich. Podmiot stoi na Świdnicy, która jest jednym ze szczytów Tatr Wysokich. Podanie konkretnego miejsca uwiarygadnia przekaz i pokazuje, że opis przyrody nie jest tylko wytworem wyobraźni poety, a w rzeczywistości to miejsce właśnie tak wygląda. Tematyka górska często gościła w tekstach Przerwy-Tetmajera. Opisy górskiego krajobrazu to tylko pretekst, by przedstawić stan emocjonalny podmiotu lirycznego. Taki zabieg jest typowy dla poezji Młodej Polski i jej przedstawicieli, którzy uważali, że natura doskonale obrazuje charakter człowieka. Opis wprowadza czytelnika w atmosferę ciszy i spokoju, jaki panuje w górach. Piesze wędrówki z dala od ludzi są wytchnieniem od miejskiego zgiełku. Przyroda wydaje się być pogrążona we śnie. Natura i jej kolory przeplatają się ze słonecznym światłem i blaskiem. Strumyk płynie, lasy się zielenią, łąki kwitną. Błękitne niebo i nagie skały są podziwiane przed podmiot liryczny. Wydaje się, jakby osoba mówiąca w wierszu pragnęła uchwycić ulotną chwilę lub malowała obraz słowami. Wrażenia odbierane różnymi zmysłami łączą się ze naturaW XIX wieku panowały nastroje dekadenckie. Obawiano się przyszłości. Nie odczuwano radości czy szczęścia, dominowała atmosfera negatywna i pesymistyczna. Wiązało się to z upadkiem tradycyjnych wartości i wielkich idei, a także z kryzysem wiary. To wszystko zostało wplecione w wiersz „Widok ze Świdnicy do Doliny Wierchcichej”. Natura budzi lęk, a nastrój grozy zostaje wprowadzony stopniowo. Podmiot liryczny dostrzega martwy głaz, stromą ścianę oraz przepaść, która kojarzy mu się z otwartą paszczą dzikiego zwierzęcia. Stan emocjonalny osoby mówiącej w wierszu jest ściśle związany z przyrodą, którą obserwuje. Zastosowano więc zabieg psychizacji krajobrazu – uzewnętrznianie stanu duszy. Uczucia rodzące się w duszy są wyniesione w krajobraz i powracają jako impulsy płynące od natury do człowieka. Podmiot nie potrafi do końca nazwać uczuć, jakie przeżywa. Z jednej strony podziwia piękno górskiej natury, a z drugiej jego serce jest opanowane przez smutek, żal i melancholię. Gdy w przyrodzie zaczyna panować niepokój, podmiot również go odczuwa. Dzięki ciszy i spokojowi, jakie panują w Dolinie, osoba mówiąca w wierszu może spojrzeć w głąb siebie. Wracają problemy, wspomnienia i ból z przeszłości, o których na co dzień się nie myśli i zapomina. Podmiot odczuwa smutek, a górski krajobraz nie do końca pomaga. Wręcz napełnia go żalem. Jest to związane z panującymi u schyłku XIX wieku tendencjami, gdy człowiekowi nieustannie towarzyszyły lęk i niepewność o jutro.

kazimierz przerwa tetmajer widok ze świnicy do doliny wierchcichej